Ostatnie tygodnie ciąży to dla większości mam czas szczegółowych przygotowań do porodu. To wtedy planujesz wyprawkę do szpitala, wybierasz metodę porodu i oczywiście urządzasz kącik dla malucha. Myśląc o tych kwestiach, nie zapominaj również o tym, że przysługują Ci specjalne prawa. Jakie to prawa i w jaki sposób możesz z nich skorzystać? Podpowiadam.

Nie musisz płacić za badania

W okresie ciąży, porodu i połogu przyszła mama ma prawo do nieodpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych. Pamiętaj, aby z nich skorzystać, nie musisz być ubezpieczona!

Twój komfort jest najważniejszy

Mamo! Poszanowanie intymności i godności to obowiązek badających Cię osób. Podczas zabiegów dopuszczalna jest obecność osoby je przeprowadzającej (lekarz, pielęgniarka, położna, laborant). Jeśli zdecydujesz się na szpital kliniczny, obecni mogą być również studenci, jednak bez Twojej zgody nie mogą Cię badać. Inne osoby nie mają prawa uczestniczyć w tych czynnościach bez Twojej zgody. Możesz również wybrać bliską osobę, która będzie Ci towarzyszyć zarówno podczas badań, jak i samego porodu.

Pełna informacja na każdym etapie

Nie zapomnij również, że masz prawo do pełnej informacji o przebiegu Twojej ciąży, porodu i połogu, a także stosowanych procedurach medycznych i ich konsekwencjach. Zarówno badający Cię lekarz, jak i położna mają obowiązek wyjaśnić każdą Twoją wątpliwość, a także chronić wszystkie tego typu informacje i nie udostępniać ich osobom postronnym bez Twojej zgody.

Nic bez Twojej zgody

Każda przyszła mama może nie zgodzić się na dany zabieg lub procedurę. Jednak odmowa powinna być poprzedzona informacją, o ewentualnych następstwach, negatywnych i pozytywnych w przypadku zaniechania określonych świadczeń.
Jeśli któreś z zasugerowanych badań, metod leczenia lub diagnostyki Tobie nie odpowiada, poinformuj o tym na piśmie. Pamiętaj również, że każda z wymienionych powyżej czynności, która stwarza podwyższone ryzyko dla Twojego stanu zdrowia, nie może być przeprowadzona bez podpisanej przez Ciebie zgody.

Zdrowy uśmiech mamy

Mamy w okresie ciąży mają prawo do dodatkowych świadczeń stomatologicznych, m.in. leczenia kanałowego.

Nie tylko szkoła rodzenia

Każda przyszła mam powinna uzyskać praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa w formie grupowej lub indywidualnej. Do Ciebie należy decyzja, które z nich najbardziej Ci odpowiada. Szkoły rodzenia to instytucje, w których otrzymasz wszystkie niezbędne informacje, jednak pamiętaj, że to nie jedyne źródło wiedzy. Mało kto wie, ale edukacją przedporodową zajmuje się również położna POZ. Obejmuje ona kobietę kompleksową opieką pielęgnacyjną już w trakcie ciąży, a nie jedynie po. Masz prawo wybrać położną i najlepiej szukać jej w najbliższej przychodni. W trakcie wizyt położna sprawdzi jak rozwija się ciąża i dziecko oraz udzieli przydatnych wskazówek. Wśród świadczeń realizowanych ustawowo przez położną znajduje się:

• wizyta realizowana w warunkach ambulatoryjnych,
• wizyta realizowana u Ciebie w domu lub miejscu Twojego przebywania,
• wizyta patronażowa (podczas której sprawdzane są m.in. warunki dla noworodka),
• wizyta profilaktyczna,
• opieka w ramach „Programu profilaktyki raka szyjki macicy”. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, w zależności od stopnia zaawansowania Twojej ciąży, przysługuje Ci odpowiednia częstotliwość wizyt położnej sprawującej kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczą i ginekologiczną:
• od 21 do 31 tygodnia ciąży – raz w tygodniu (od poniedziałku do piątku),
• od 32 tygodnia ciąży do momentu rozwiązania – dwa razy w tygodniu (od poniedziałku do piątku),

Gdy na świecie pojawi się już niemowlę, aż do ukończenia 2 miesiąca przysługuje Ci 6 wizyt położnej, która będzie Cię wspierać okresie połogu. Odbywa się to w formie wizyt domowych. Opieka nad mamami po operacji ginekologicznej lub onkologiczno-ginekologicznej powinna trwać od momentu wypisu ze szpitala do całkowitego zagojenia się rany pooperacyjnej.

Masz prawo do zmiany położnej i lekarza

Pamiętaj, że jeśli nie odpowiadają Ci standardy obecnej opieki nad Twoją ciążą, zawsze masz prawo do bezpłatnego wyboru innego lekarza, pielęgniarki czy położnej podstawowej opieki zdrowotnej – nie częściej jednak niż trzy razy w roku kalendarzowym. Każda kolejna zmiana będzie wiązała się już z opłatami.

Ty decydujesz, gdzie rodzisz

Ponieważ Twój poród powinien być maksymalnie komfortowy, masz prawo wyboru miejsca porodu, adekwatnego do Twoich oczekiwań. Jeśli nie chcesz obecności studentów – nie decyduj się na szpital kliniczny, jeśli chcesz wybrać poród w wodzie, wybierz placówkę z wanną. Możesz zadecydować, czy chcesz rodzić w warunkach szpitalnych, czy wolisz na przykład w domu, jednak ta opcja jest już odpłatna. Dodatkowo lekarz ma obowiązek udzielić Ci informacji, że zaleca się prowadzenie porodu w warunkach szpitalnych, z zagwarantowanym dostępem do wydzielonej dla cięć cesarskiej Sali operacyjnej, gdzie w sytuacji wystąpienia powikłań zarówno u matki, jak i u płodu lub noworodka, możliwe jest natychmiastowe podjęcie interwencji medycznej.

Poród rodzinny

Poród to wyjątkowy moment w życiu całej rodziny. Dlatego jak najbardziej mas prawo przeżyć go w obecności bliskich Ci osób, jeżeli będziesz znajdować się na Sali wieloosobowej, możesz mieć z tym trudność, ponieważ – z uwagi na spokój i komfort innych pacjentek – takie sytuacje występują w ramach wyjątku i za zgodą pozostałych rodzących.
W żadnym z przypadków lekarze nie mogą odmówić wpuszczenia bliskich osób (jak np. mama, mąż, siostra), jeśli wyraziłaś na to zgodę. Nie powinno się również wymagać opłaty za tzw. poród rodzinny (informacja o ewentualnej opłacie powinna znaleźć się w regulaminie placówki) i za intymne warunki podczas porodu (sala pojedyncza), ponieważ przysługuje Ci konstytucyjne prawo szczególnej opieki nad kobietą w ciąży (art. 68 ust. 3 oraz art. 71 ust.2).

Dodatkowa opieka na życzenie

Jeżeli zależy Ci na dodatkowej opiece pielęgnacyjnej podczas pobytu w szpitalu, a nie wchodzi ona w zakres świadczeń zdrowotnych, masz prawo o nią poprosić. Jej koszt jednak będziesz musiała pokryć we własnym zakresie.

Jak łagodzić ból

Osoby, które prowadzą Twój poród, czyli lekarz lub położna, powinny poinformować Cię o sposobach radzenia sobie z bólem porodowym, zarówno farmakologicznych, jak i niefarmakologicznych, a także doradzić odpowiednią metodę. Ich zadaniem jest również wskazanie Ci zalecanych form poruszania się oraz pozycji (w tym wertykalnych), które będą dla Ciebie wygodne w trakcie rodzenia oraz pozwolą kontrolować stan płodu. Lekarz lub położna powinni również zachęcać Cię do relaksacji w wodzie, co łagodzi odczuwanie bólu. Ponieważ farmakologiczne środki uśmierzające ból porodowy mają wpływ na stan zdrowia Twój i dziecka – dlatego to właśnie lekarz powinien zdecydować o ich zastosowaniu. 

Bliskość po porodzie

Zaraz po urodzeniu masz prawo budować wieź ze swoim dzieckiem, dlatego opiekujący się Tobą zespół powinien zapewnić Tobie i maluchowi nieprzerwany kontakt „skóra do skóry”, który będzie trwał co najmniej dwie godziny po porodzie. W tym czasie należy także świeżo upieczonej mamie towarzyszyć i zachęcić ją do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi. Podczas tej czynności powinnaś być też obserwowana tak, by sprawdzić cechy dobrego przystawiania i pozycji przy piersi. Kontakt ten może zostać przerwany w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia Twojego lub noworodka. „Skóra do skóry” to również dobra forma pierwszego kontaktu taty i dziecka, dlatego jeżeli będziesz chciała, by ojciec malucha wziął go na ręce, jak najbardziej macie do tego prawo.

Rodzice mają prawo wiedzieć

Zarówno Ty, jak i tata dziecka macie prawo do bycia informowanymi przez personel medyczny o wszystkich kwestiach związanych ze stanem noworodka. W przypadku podjęcia interwencji medycznej musicie wyrazić na nią zgodę. Dodatkowo rodzic dziecka jak najbardziej może być obecny podczas udzielania dziecku świadczeń zdrowotnych. Prawo to może zostać ograniczone w przypadku zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta.