Kąpiel i pielęgnacja noworodka to jedne z nowych wyzwań, które stoją przed rodzicami po porodzie. Podpowiadamy, jak pielęgnować skórę maleństwa i jakich błędów nie popełniać na starcie.

Pielęgnacja noworodka to zadanie, które może budzić lęk w przyszłych i świeżo upieczonych rodzicach. Pojawiają się pytania, jak trzymać dziecko w kąpieli, jak przewijać niemowlę i odpowiednio dbać o jego skórę, aby nie wystąpiły zaczerwienienia, podrażnienia i stany zapalne. Gdy opanujemy kilka podstawowych zasad już w pierwszych dniach życia malucha, pielęgnacja niemowlaka będzie się potem odbywać bez problemów i z przyjemnością dla maluszka.

Codzienna pielęgnacja noworodka

Rodzice często pytają, jak często kąpać noworodka, czy codzienna pielęgnacja noworodka i kąpiel w wanience jest niezbędna czy można kąpać malca rzadziej. Zdania wśród położnych są podzielone. Według niektórych kąpiel każdego dnia przyzwyczaja malucha do rytuałów, daje mu poczucie bezpieczeństwa związane z rutyną, a dostępne na rynku preparaty emolientowe do pielęgnacji noworodków i niemowląt nie podrażniają delikatnej skóry podczas codziennej kąpieli. Codzienna kąpiel może też zapobiegać wystąpieniu ciemieniuchy. Zalecana też jest wtedy, gdy dziecko ulewa. Według innych można myć noworodka co kilka dni, a jedynie codziennie zadbać o czystość pach, zakamarków pod zgięciami i miejsc intymnych w pierwszych tygodniach życia. Maluch nie jest jeszcze wtedy ruchliwy.

Dlatego nie ma jednoznacznej odpowiedzi, jak często kąpać noworodka i czy wymagana jest codzienna pielęgnacja noworodka od stóp do głów, czy można to robić rzadziej. Na pewno zaś nie wolno zaniedbywać codziennej higieny kikuta pępowinowego, pupy i genitaliów oraz higieny twarzy maluszka.

 Pielęgnacja pępuszka noworodka

Zanim odpadnie kikut pępowinowy, należy dbać odpowiednio o jego higienę i oczyszczać przynajmniej raz na dobę. Obecnie rekomendowana jest pielęgnacja pępuszka noworodka „na sucho”, co oznacza dokładne wycieranie suchym jałowym gazikiem wokół kikuta odchylając pierścień pępowiny. Starannie ruchem wymiatającym wycieramy wszystkie zabrudzenia i nieczystości nagromadzone w tym miejscu.

Aby umożliwić dostęp powietrza, zawijamy pieluszkę po przewinięciu malucha tak, aby kikut pępowinowy był odsłonięty.

Czego nie wolno robić:

Aby nie podrażniać i nie wysuszać delikatnej skóry maluszka nie należy stosować spirytusu. Nie zaleca się również stosowania jodyny i fioletu goryczki. Nie wolno nakładać na kikut pępowiny szczelnego opatrunku. Traktujemy kikut pępowiny jak ranę poporodową wymagającą dostępu powietrza do odpowiedniego gojenia.

Niektórzy rodzice boją się moczyć kikut pępowiny w wodzie. Jednak kąpiel malucha nie wpływa niekorzystnie na gojenie się pępka. Pamiętajmy jednak o wytarciu kikuta jałowym gazikiem po kąpieli dziecka. Kikut pępowinowy utrzymywać w suchości i czystości, a dzięki temu proces gojenia przebiegnie bez komplikacji.

Właściwa pielęgnacja pępuszka noworodka powoduje, że kikut pępowiny odpada samoistnie w okresie od 7 do dni po porodzie (w zależności od grubości pępowiny). Jeśli po tym czasie kikut nadal nie odpadł lub gdy zaobserwujemy ropę u nasady kikuta, zaczerwienienie, obrzęk wokół pępka lub wyciek z kikuta z towarzyszącym nieprzyjemnym zapachem powinniśmy zgłosić się z maluchem do położnej środowiskowej lub pediatry. Może się okazać bowiem, że kikut pępowiny uległ zakażeniu i niezbędne jest leczenie.

Kąpiel noworodka 

Kąpiel noworodka powinna odbywać się w pomieszczeniu, w którym panuje temperatura nie niższa niż 21 stopni. Do wanienki wlewamy ciepłą wodę i płyn emolientowy. Najlepiej umyć noworodka dłonią, bez użycia myjki, wtedy mamy większą pewność ruchów. Maleństwu najpierw myjemy twarz, a następnie resztę ciała, a na końcu genitalia i pupę. W pierwszych dniach po porodzie warto, aby kąpiel noworodka przebiegała z udziałem dwojga rodziców. Wtedy łatwiej zapanować nad nową sytuacją.

Po kąpieli pamiętajmy aby przetrzeć oczka dwoma oddzielnymi jałowymi gazikami nasączonym solą fizjologiczną lub wodą przegotowaną od zewnętrznego kącika do wewnętrznego oka.

Jeśli zdecydujemy, że kąpiel noworodka 2-3 razy w tygodniu wystarcza, możemy myc malucha „na sucho” za pomocą wacików. Przecieramy wtedy nawilżonymi wacikami twarz, okolice intymne, pachy, pachwiny, szyję i miejsca w zgięciach przy łokciach i kolanach.

Czego nie wolno robić:

Nie stosujemy płynów i mydeł przeinaczonych dla starszych dzieci i dorosłych. Mycie noworodka z użyciem tego typu kosmetyków może wysuszać skórę oraz wywołać podrażnienia i alergię u maluszka. Podczas mycia nie stosujemy również oliwki, która mogłaby spowodować, że maluch nam się wyślizgnie z rąk.

Nie należy myć noworodkowi najpierw pupy a potem genitaliów. Niewłaściwa kolejność mycia może spowodować stan zapalny dróg rodnych u dziewczynki. 

Temperatura wody dla noworodka

Temperatura wody dla noworodka powinna wynosić około 37 stopni, czyli odrobinę więcej niż temperatura ciała. Najlepiej sprawdzić ją za pomocą termometru do kąpieli. Bardziej doświadczeni rodzice nie korzystają już z kąpielowego termometru, a sprawdzają temperaturę wody łokciem. Na początku jednak warto zakupić termometr do niemowlęcej wyprawki.

Czego nie robić:

Nie należy kąpać malca w zbyt ciepłej wodzie oraz urządzać długich kąpieli. Zbyt wysoka temperatura wody dla noworodka może podrażnić jego delikatną skórę a nawet spowodować poparzenie. Kąpiel powinna wynosić 5-10 minut, aby uniknąć wystudzenia wody w wanience.

Przewijanie noworodka

Aby zapewnić odpowiednią higienę okolicy intymnych oraz nie zaszkodzić rozwojowi stawów biodrowych, przewijanie noworodka powinno odbywać się z przestrzeganiem kilku zasad: przewijamy noworodka, gdy się wypróżni. Często zdarza się, że maleństwo wypróżnia się raz na 1-2 godziny. Do przewijania stosujemy chusteczki nawilżane i natłuszczające w przypadku odparzeń kremy i  maści przeciw odparzeniom. Pamiętajmy, aby używać pieluszek dostosowanych rozmiarem do wieku i wielkości malucha. Pieluszka nie powinna być za mała ani za duża.

Czego nie wolno robić:

Przewijanie noworodka nie powinno odbywać się bezpośrednio po karmieniu, aby uniknąć ulewania lub zwrócenia pokarmu. Do przewijania nie stosujemy zasypki. Nie zakładamy ściśle pieluchy, dziecko musi mieć swobodę ruchu. Nie podnosimy maleństwa za nogi podczas wysuwania pieluchy, ponieważ w ten sposób możemy uszkodzić mu stawy biodrowe.

 Pielęgnacja uszu noworodka

Już po narodzinach wskazana jest odpowiednia pielęgnacja uszu noworodka. Podczas kąpieli delikatnie myjemy zewnętrzną część ucha noworodka, szczególnie uważając na miejsce za uchem. Następnie osuszamy uszka delikatnie ręcznikiem lub okryciem kąpielowym. higiena uszu u malucha w pierwszych tygodniach życia ogranicza się do utrzymania czystości za uszami, ze względu na możliwość gromadzenia się tam resztek pokarmu przy ulewaniu. Małżowinę uszną dziecka czyścimy wilgotnym gazikiem. Uważamy w czasie kąpieli, aby nie zalewać dziecka uszu wodą, jeśli to się stanie, należy osuszyć ucho gazikiem, bez wprowadzania go do kanału słuchowego. U starszych maluszków (po 3 m. ż.) możemy używać patyczka higienicznego z ogranicznikiem do czyszczenia zewnętrznej części małżowiny oraz specjalnych sprayów do czyszczenia uszu dzieci.

Czego nie wolno robić:

Nie nalewamy wody do uszu podczas kąpieli. Nie wkładamy żadnych patyczków ani innych przedmiotów do kanału słuchowego noworodka. Pielęgnacja uszu noworodka powinna być ograniczona jedynie do małżowiny usznej. Woskowina gromadząca się w przewodzie słuchowym pełni funkcję ochronną.

Pielęgnacja jamy ustnej noworodka

Pielęgnacja jamy ustnej noworodka powinna się odbywać już od pierwszych dni po karmieniach. Do zapewnienia higieny dziąseł możemy zastosować gazik namoczony w przegotowanej wodzie lub szczoteczkę silikonową nakładaną na palec.

Czego nie wolno robić:

Nie wolno używać zwykłych szczoteczek dla starszych dzieci oraz dorosłych. Nie wolno też zaniedbywać higieny dziąseł noworodka a następnie pierwszych mlecznych zębów malucha. Pielęgnacja jamy ustnej noworodka malucha nie wymaga stosowania żadnych past do zębów. Wystarczy zwykła woda.

Obcinanie paznokci u noworodka

Wielu rodziców zastanawia się, kiedy obcinać paznokcie u noworodka, czy pierwsze obcinanie paznokci u noworodka powinno się odbyć zaraz po porodzie, czy odczekać kilka tygodni. Położne zalecają pierwsze obcinanie, gdy maluch wróci już ze szpitala. Pierwsze paznokcie powinny się wykruszyć, obcinamy ewentualnie tylko te, które wystają nad opuszkę paluszka i są ostro zadarte. Pamiętajmy, że paznokcie noworodka są przyrośnięte do opuszki palca i jeśli chcemy je obciąć to tylko do tej granicy, ponieważ zbyt głębokim przycinaniem możemy zranić dziecko i spowodować zakażenie tego miejsca.

Czego nie wolno robić:

Nie stosujemy zwykłych nożyczek do paznokci z ostrymi końcami. Możemy zaciąć i skaleczyć nimi malca. Należy obcinać paznokietki dedykowanymi niemowlętom nożyczkami do paznokci z zaokrąglonymi końcami lub obcinaczką do paznokci dla niemowląt. Obcinanie paznokci u noworodka nie powinno odbywać się w atmosferze stresu i płaczu u dziecka.

Konsultacja merytoryczna: Katarzyna Orawiec-Rymszewicz, położna i edukatorka laktacyjna 

POZNAJ NASZE PRODUKTY DO KĄPIELI I PIELĘGNACJI MALUSZKA>>