Ciąża to okres ekscytacji, ale i ciągłego strachu o zdrowie naszego maleństwa. Nie tylko odpowiednią suplementacją, zdrowym odżywianiem i aktywnością fizyczną jesteśmy w stanie zadbać o zdrowie płodu, ale również, wykonując badania profilaktyczne. 

Jednym z ważniejszych badań są badania prenatalne. Należą one do nieinwazyjnych testów. 

Dzięki tym badaniom lekarze są w stanie określić wady wrodzone oraz genetyczne płodu. A co za tym idzie, dalsza diagnostyka i ewentualne przygotowanie rodziców jak i personel szpitala na możliwe komplikacje podczas porodu i w późniejszym życiu dziecka.

W całym cyklu ciąży czekają nas zgodnie z zaleceniem Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego trzy badania prenatalne USG. Warto więc odpowiednio się do nich przygotować i wiedzieć, na czym polegają oraz co nas czeka.

Badanie prenatalne I trymestru

• Pierwsze badanie prenatalne należy wykonać między 11 a 14 tygodniem ciąży i są to badania tzn. złożone. Badanie przesiewowe w I trymestrze ciąży analizując płód pod kątem wieku matki, pomiaru czynności serca płodu wraz z przepływem przez zastawkę trójdzielną, szerokości fałdu przezierności karkowej (NT), pomiar kości nosowej (NB) obwodu brzucha i głowy oraz płynu owodniowego pozwala na wykrycie aż 95% przypadków Zespołu Downa .
• Wykonywane są nie tylko badania USG płodu przez powłoki brzuszne ale również pobierana jest krew matki tzn. test PAPP-A. Jest to test stężenia wolnej podjednostki beta B-HCG oraz białka PAPP-A. Podczas pierwszego badania prenatalnego poznamy dzięki pomiarowi ciemieniowo-siedzeniowej - wiek płodu a co za tym idzie planowaną datę porodu. Ta data zostaje również wpisana do karty ciąży. 
• Podczas pierwszego badania lekarz będzie w stanie przeanalizować ryzyko wystąpienia nieprawidłowości płodu, do których zaliczamy trzy najważniejsze: 

Trisomia 21 (Zespól Downa)

Trisomia 18 (Zespoł Edwardsa)

Trisomia 13 (Zespół Pataua).

• Kolejno lekarz wykonuje badanie USG, w którym dokonuje pomiarów płodu czynności serca, długości ciemieniowo-siedzeniowej, przezierności karkowej, wymiaru dwuciemieniowego, obwodu głowy, obwodu brzucha oraz długości kości udowej, Ductus Venosus (przewód żylny) oraz ilość płynu owodniowego. 
• Następnie wykonywane są markery wad genetycznych/chromosomowych (kość nosowa, przepływ na zastawce trójdzielnej) oraz anatomię płodu (czaszka, mózg, serce, brzuch, żołądek, pęcherz moczowy, nerki, ręce, nogi i palce).
• Te wyniki otrzymujemy wydrukowane wraz ze zdjęciami niezwłocznie po badaniu.
• Kolejno udajemy się na pobór krwi. Sprawdzane jest wolne B-HCG oraz Roche, białko PAPP-A oraz Roche.
• Podczas badania pielęgniarki sprawdzą markery biofizyczne czyli ciśnienie.
• Wyniki otrzymujemy po ok. 14 dniach od pobrania. Zwykle placówka informuje pacjentkę telefonicznie o gotowości odbioru wyników badań.

Badanie prenatalne II trymestru

• Drugie badania prenatalne należy wykonać pomiędzy 19 a 23 tygodniem ciąży. Polegają one przede wszystkim na dokładnej analizie budowy anatomicznej płodu. Podczas badania zazwyczaj można już z dużą dokładnością poznać płeć dziecka. 
• Podczas biometrii/anatomii sprawdzane są m.in. przypuszczalna masa płody, kość ramienna, czynności serca, ruchy, położenie płodu oraz lokalizację łożyska, ilość płynu owodniowego wraz z pępowiną. Precyzyjne badane są mózgowie, twarz, kręgosłup, szyja, skóra, klatka piersiowa i serce wraz z całym układem pokarmowym i wydalniczym. Badanie Dopplerowskie pokaże tętnice pępkową oraz przewód żylny. Analizuje się również ryzyko wystąpienia m.in. ogniska hyperechogennego w sercu, wodonercza, krótszych kości ramienia czy uda, jelita hyperechogennego, poszerzonego fałdu karkowego, nieprawidłowego odejścia prawej tętnicy podobojczykowej czy wentrikulomegali (poszerzenie przestrzeni płynowych w mózgu). 
• Podczas tego badania nie pobiera się krwi od matki. Wynik otrzymujemy wydrukowany wraz ze zdjęciami bezpośrednio po badaniu.

Badanie prenatalne III trymestru

• Trzecie badanie prenatalne wykonuje się między 28 a 32 tygodniem ciąży. Badanie ma na celu potwierdzenie braku nieprawidłowości rozwoju płodu w dwóch wcześniejszych badaniach. Płód jest już na tyle duży, że umożliwia wykrycie niestwierdzonych (lub niezauważonych) wcześniej wad. Podczas tego badania analizuje się głównie prace serca, wagę płodu (oraz określenie wieku płodu), ilość płynu owodniowego. Niestety niektóre wady np. mini otwory w przegrodach czy nieprawidłowości w domykalności zastawek mogły zostać wcześniej nie wykryte. 

 

Jak przygotować się do badań

• ok. 2-3 dni wcześniej nie należy stosować na powłoki brzuszne kremów na rozstępy ani balsamów silnie nawilżających ( w tym oliwek)
• na badania nie trzeba być na czczo
• należy bezpośrednio przed badaniem wypróżnić pęcherz moczowy
• należy ok. pół godziny przed planowanym badaniem wypić min. 150ml soku jabłkowego lub pomarańczowego w celu pobudzenia dziecka. 
• Warto mieć ze sobą kartę ciąży, dokument tożsamości i ew. skierowanie na badanie (jeśli wykonujemy badanie na NFZ).

Co jeszcze warto wiedzieć

• Przed pierwszym badaniem zbierany jest wywiad o pacjentce. Ważne aby niczego nie zataić i wpisać wszystkie choroby przewlekłe, genetyczne występujące w rodzinie oraz w rodzinie partnera. Należy uzupełnić informację czy ciężarna pali papierosy, choruje na cukrzycę, nadciśnienie, toczeń rumieniowaty, zespół antyfosfolipidowy, alergie. M.in. pobierane są informację na temat rodności, porodów, porodów przedwczesnych oraz poronień. Warto również znać swój wzrost i wagę oraz datę ostatniej miesiączki. 
• Badania prenatalne można wykonać w technologii USG 2D, 3D oraz 4D. Zwykle dwa pierwsze badania wykonuje się w 2D. Ostatnie badanie może być piękną pamiątką więc często rodzice wybierają 3D lub 4D. 

Z mojego doświadczenia

W naszym przypadku test PAPP-A nie wyszedł pomyślnie, pomimo tego, iż każde USG wskazywało prawidłowy rozwój płodu bez jakichkolwiek wad. Podczas badania miałam równo 30 lat. Analiza wsakazała wysokie ryzyko wystąpienia Trisomii 21. Zostaliśmy natychmiast skierowani do poradni genetycznej, gdzie poinformowano nas o możliwości wykonania inwazyjnego badania amniopunkcji. Ryzyko występowało na poziomie 1 do 222 (za wartości dodatnie przyjmowano 1:300). Badaniu nie poddaliśmy się z obawy przed poronieniem.

Polecam każdej przyszłej mamie na zabranie ze sobą na wizytę osoby towarzyszącej, czy to partnera czy mamy, koleżanki.

A przede wszystkim nie martwić się na zapas i nie popadać w panikę jeśli podczas badania czy testu PAPP-A wyjdą jakieś nieprawidłowości. Zlecone zostaną na pewno dodatkowe badania, które pozwolą na znalezienie rozwiązania lub pozwolą nam się przygotować na ewentualne komplikacje.