Botulizm, czyli zatrucie jadem kiełbasianym, to rzadkie, ale wyjątkowo niebezpieczne zatrucie pokarmowe, do którego dochodzi po spożyciu pokarmu zawierającego bakterie Clostridium botulinum.
Niemowlęta nie mają w pełni wykształconej odporności organizmu są szczególnie narażone na zatrucie. 90% wszystkich przypadków dotyczy maluszków do 6 miesiąca życia. W ich przypadku do zakażenia dochodzi poprzez spożywanie miodu, w którym znajdują się pewne ilości laseczek jadu kiełbasianego. Zarodniki Clostridium botulinum przybierają formę czynną w jelicie i wytwarzają toksyny. Stąd często słyszy się zalecenie, aby nie proponować miodu niemowlętom.
Bakterie jadu kiełbasianego, a przynajmniej ich zarodniki, obecne mogą być wszędzie – w pyle, a nawet w powietrzu. Większości ludzi nie są w stanie w tej postaci wyrządzić żadnej szkody, ale niektóre niemowlęta wydają się mniej odporne.
• zaparcia – występujące nawet na kilka tygodni przed pojawieniem się pozostałych objawów,
• wyraźne osłabienie dziecka – cichy płacz, słaby odruch ssania, rzadkie poruszanie rączkami i nóżkami,
• senność,
• rozdrażnienie,
• trudności w połykaniu,
• opadanie powiek,
• rozszerzone źrenice,
• zaczerwienienie gardła,
• ostra biegunka,
• zaburzenia oddychania.
Botulizm dziecięcy powoduje wiotkie porażenie mięśni, niewydolność oddechową i stan przypominający śpiączkę !!
Botulizm dziecięcy może być śmiertelny i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej !!
Diagnostyka botulizmu niemowląt polega na wyhodowaniu czynnika etiologicznego ze stolca, a w przypadku zaparć z wody wykorzystanej do wykonania wlewki doodbytniczej. Możliwe jest również wykrycie neurotoksyny botulinowej we krwi.
Leczenie odbywa się w szpitalu, zazwyczaj polega na podawaniu zastrzyków z antytoksyną przeciwbotulinową. Wykonuje się również płukanie żołądka u osób, które prawdopodobnie spożyły toksyny w ciągu ostatnich kilku godzin; oraz stosuje się środki przeczyszczające i głębokie lewatywy nawet kilka dni po możliwym spożyciu skażonej żywności. W poważnym przebiegu zatrucia może być konieczne stosowanie wspomagania oddychania i podtrzymanie funkcji życiowych. Lekiem z wyboru jest immunoglobulina przeciwbotulinowa (w dawce 1ml/kg masy ciała podawana dożylnie). Pojedyncza infuzja zapewnia ochronny poziom przeciwciał przez 6 miesięcy. Możliwe, że konieczne będzie żywienie dożołądkowe, dojelitowe lub pozajelitowe.
• nie podawać dzieciom do ukończenia 1 r.ż. miodu;
• zrezygnować ze spożywania podejrzanych pokarmów (np. gdy wieczko konserwy jest wybrzuszone, syczy przy otwieraniu);
• odpowiednio przechowywać żywność (lodówka, zamrażarka);
• dobrze zabezpieczyć domowe przetwory przez pasteryzację, marynowanie, stosowanie dużej ilości cukru lub soli.