Rozpad związku to wyjątkowo trudna sytuacja dla dwojga partnerów, ale także dla dziecka, dla którego rozstanie rodziców to zazwyczaj prawdziwy dramat. Dowiedz się, co robić, by straty emocjonalne po stronie malucha były jak najmniejsze.

Po rozwodzie życie toczy się dalej

Świat małego dziecka ogranicza się często do najbliższej rodziny. To właśnie jej trwałość, a także miłość rodziców sprawia, że maluch czuje się bezpieczny i ma poczucie wewnętrznej stabilności, dlatego rozwód może odczuć jako koniec świata.

Aby zminimalizować dziecku stratę, rodzice powinni dołożyć wszelkich starań, by codzienność przebiegała nadal według dotychczasowego porządku.

Problemy rodziców na dystans

Dla dziecka sam fakt rozwodu może nie być najtrudniejszym przeżyciem. To zachowanie rodziców oraz wydarzenia, które towarzyszą rozstaniu, mogą na niego wpływać negatywnie. Maluch nie powinien być uczestnikiem kłótni rodziców, podczas których może paść wiele nieprzyjemnych słów. Gdy dodatkowo dochodzą nieporozumienia w sprawie opieki nad nim po rozstaniu i ustalenia dalszych kontaktów z rodzicem, który nie będzie mieszkał na stałe z dzieckiem, może spotęgować się u niego strach, stres i zachwianie poczucia bezpieczeństwa. Skupieni na wzajemnych oskarżeniach i pretensjach rodzice mogą nie zauważyć, co się wtedy dzieje z maluchem i jak mocno może przeżywać problemy dorosłych. Z tego też powodu Wasze sprawy starajcie się załatwiać z dala od niego.

Trzeba pamiętać, że kłótnie rodziców mogą wpływać również na niemowlę, które mimo iż nie rozumie, co się dzieje dookoła, to jednak widzi zmianę w zachowaniu najbliższych mu osób. Widząc krzyczącego tatę lub rozłoszczoną mamę, zacznie płakać. W ten sposób będzie próbowało zwrócić na siebie uwagę, ponieważ może czuć się zaniedbane przez rodziców, gdy Ci będą skupieni na własnych problemach.

Pamiętaj, że to jak zachowujecie się wobec siebie w trakcie rozwodu nie jest tylko Waszą sprawą. Wasze czyny i słowa mają wpływ na Wasze dziecko, a te doświadczenia w wielu przypadkach nie pozostają bez echa i w kolejnych latach życia mogą znacząco wpływać na rozwój emocjonalny, a także poczucie własnej wartości dziecka.

Zachowanie rodziców przy dziecku

Pamiętaj, w oczach dziecka jesteście dla niego pierwszym wzorem pary, dlatego pomimo zaistniałej sytuacji, starajcie się wzajemnie szanować, ponieważ maluch Was stale obserwuje. Z jednej strony nie kłóćcie się przy nim i nie używajcie brzydkich słów, z drugiej unikajcie nadmiernej czułości wobec siebie, by dziecko nie pomyślało, że znów będzie jak dawniej. Wyznaczcie zasady i granice, których nie powinniście przekraczać. Warto by maluch również wiedział o Waszych ustaleniach.

Reakcja dziecka na rozwód

• Wiele dzieci po rozstaniu rodziców może wykazywać oznaki stresu. Reakcje oraz odczuwane emocje mogą być bardzo różne, jednak zazwyczaj dziecku towarzyszą: smutek, poczucie zagubienia, a także gniew. Zdarza się również, że dziecko przytłoczone negatywnymi uczuciami wpada w nadmierną aktywność, jest pobudzone oraz nienaturalnie wesołe.
• Maluch może odczuwać złość wobec jednego lub obojga rodziców, winiąc ich za rozpad rodziny. Jednak, być może częściej, będzie złościł się na siebie. Będzie miał poczucie winy, że to jego zachowanie mogło poróżnić rodziców lub nie zrobił wystarczająco dużo, aby utrzymać rodziców razem. Zdarza się, że dziecko przenosi gniew na kolegów z przedszkola/ szkoły lub nauczycieli. Chce w ten sposób rozładować złość skumulowaną przez nagromadzenie złych emocji związanych z rozstaniem rodziców.
• Nieuniknione jest uczucie smutku. Jest to całkowicie naturalne. Maluch odczuwając tak bolesną dla niego stratę może przestać interesować się tym wszystkim, co dawniej sprawiało mu radość: ulubione zabawy czy spotkania z kolegami.
• Zachowania odwracające uwagę od rozwodu. Zdarza się, że dziecko mniej lub bardziej świadomie próbuje skupić na sobie uwagę rodziców, by odciągnąć ich od spraw rozwodu. W takim przypadku mogą pojawić się nieakceptowalne zachowania, kłopoty w szkole czy zaburzenia odżywiania. Dziecko może sygnalizować złe samopoczucie, problemy zdrowotne, by zyskać troskę i zainteresowanie.
• Szczególnie, gdy następuje zachwianie poczuciem bezpieczeństwa czy wiary w miłość jednego z rodziców, dziecko może odnieść wrażenie, że się już do niczego nie nadaje. Przez obniżoną samoocenę może się czuć bezwartościowe, niepewne siebie, a codzienne obowiązki mogą zacząć mu sprawiać trudności. Na przykład dziecko umiejące korzystać z toalety może przejść regres i znów się moczyć, natomiast wyjścia do ulubionego wcześniej przedszkola będą kończyły się płaczem i długimi pożegnaniami.
• Dzieci, które zbyt mocno odczuwają rozstanie mamy i taty, mogą mieć problemy ze snem. Pojawić się może brak apetytu, rozdrażnienie, a w niektórych przypadkach nawet jąkanie czy nerwowe tiki.

Jak pomóc zrozumieć dziecku rozwód

Ciężko jest przewidzieć, jaki wpływ na dziecko będzie miał rozwód rodziców, dlatego niezależnie od powodu rozstania i własnego stanu psychicznego musisz znaleźć siłę i sposób, by pomóc dziecku poradzić sobie z emocjami. Jeśli Ty nie jesteś w stanie, zasięgnijcie profesjonalnej pomocy psychologicznej. Jest wiele fundacji, które w swojej ofercie mają bezpłatne wsparcie psychologiczne dla dzieci i dorosłych w problemach okołorozwodowych. Pomoc w trudnych chwilach, a także rozmowa są w tej sytuacji niezwykle ważne. Maluch powinien mieć szansę wyrażenia tego, co czuje, czego się boi. Warto wczuć się w jego emocje i pomóc mu je nazwać.

Aby jak najbardziej ułatwić dziecku przejście przez rozstanie rodziców należy przekazać mu rzetelną informację na temat rozstania oraz opowiedzieć, jak będzie wyglądało Wasze życie po rozwodzie. Taka rozmowa powinna być dostosowana do jego wieku, jak również do towarzyszących dziecku emocji. Maluch powinien wiedzieć, że rodzice rozstają się ze sobą, a nie z nim i przestają być małżeństwem, ale nie tatą i mamą. Warto przygotować się do takiej rozmowy. Jeśli to możliwe ustalcie wcześniej z kim zamieszka dziecko po rozwodzie, jak często będzie widywać się z rodzicem, który się wyprowadził, jak będą wyglądały teraz codzienne rytuały – kto będzie malucha usypiał czy zaprowadzał do przedszkola.

Odradzam podtrzymanie w dziecku myśli, że rodzice kiedyś jeszcze będą razem. Trzeba w jasny i stanowczy sposób wyjaśnić dziecku, że rozwód jest nieunikniony i rodzice nie będą już parą, jednak uczucia wobec niego nie zmienią się. Nadal będzie dla nich najważniejszy i może liczyć na ich wsparcie w każdej sytuacji.

Pozwólmy mu na bycie złym, smutnym i rozczarowanym. Prowokujmy dziecko do rozmowy i wyrażania uczuć. Wszystko to sprawi, że z czasem oswoi się z rozstaniem rodziców i przyzwyczai do nowych warunków. Dajmy mu szansę na przeżycie pewnego rodzaju żałoby po poprzednim życiu. Kupowanie zabawek czy zwalnianie z codziennych obowiązków to działania na krótką metę, które tak naprawdę nic dobrego nie wnoszą.

Warto zrobić wszystko, by dać dziecku poczucie bezpieczeństwa. Jeśli to możliwe, oboje rodziców powinno nadal uczestniczyć w życiu dziecka. Zamiast weekendowych spotkań raz na dwa tygodnie lepiej by było, gdyby rodzic, który już nie mieszka z maluchem odbierał go z przedszkola lub szkoły, poczytał mu bajkę przed snem lub poszedł na spacer do ulubionego parku.

Przydatna rada

W przypadku silnych, niekontrolowanych emocji bądź zmian w zachowaniu - nadmierna agresja lub apatia, warto udać się do psychologa. Z porady specjalisty czy mediacji mogą również skorzystać rodzice, którym trudno się dogadać, a każda rozmowa kończy się kłótnią i wzajemnymi oskarżeniami.