Ciąża to radosny czas oczekiwania. Jednak pod jej koniec zaczynają się pojawiać lęki i niepokoje związane z przebiegiem porodu, poziomem opieki lekarskiej, a także bólem porodowym.

Przyszłe mamy chcą, aby poród był wyjątkowym a zarazem intymnym wydarzeniem, które będą wspominać z przyjemnością. Nierzadko jednak zdarza się, że z powodu naruszenia praw pacjentki kobieta ma jedynie wspomnienie bycia poniżoną i obdartą z godności. Aby tak się nie stało wcześniej poznaj swoje prawa podczas porodu i domagaj się ich od personelu szpitala.

Mój poród wspominam bardzo ciepło. Trafiłam na przemiły personel medyczny i wspaniałą położną, która wspierała mnie i męża, pomagała uśmierzyć ból porodowy, pokazywała pozycje, w których skurcze dało się przetrwać i podtrzymywała na duchu. Miałam zapewnioną intymność, dzięki której czułam się bezpiecznie i komfortowo, a poród nie zakończył się traumą.

Na spacerach i placach zabaw poznałam nowe koleżanki, z którymi mogłam porozmawiać o macierzyństwie. Nasłuchałam się wielu historii o łzach i poniżeniu podczas porodu. Okazało się, że byłam szczęściarą. Dlatego postanowiłam, że przed narodzinami kolejnego dziecka poznam swoje prawa, bo taka wiedza może się przydać i mi i Wam. Oto one:

Prawa kobiety w trakcie porodu

Prawo do poszanowania godności i intymności

We wszystkich szpitalach medycznych, które nie prowadzą działalności dydaktycznej (czyli nie są to kliniki i szpitale akademii medycznych, medyczne jednostkach badawczo-rozwojowe i jednostki uprawnione do kształcenia studentów nauk medycznych) lekarz ma obowiązek spytać pacjentkę o zgodę na asystę stażystów. Niestety często zdarza się, że tego nie robi. Nawet tam gdzie są studenci można odmówić, szczególnie wtedy gdy kolejna grupa studentów chce uczyć się ciągle na tej samej pacjentce.

W sali porodowej powinna panować intymna atmosfera – zamknięte drzwi, obecne tylko osoby przyjmujące poród, które przedstawiają się pacjentce na początku porodu. Rzeczywistość czasami jest jednak taka, że drzwi sali są otwarte, osoby postronne wchodzą i wychodzą, nie przedstawiają się i nie mówią po co przyszły. We wspólnych salach porodowych, które uniemożliwiają poszanowanie intymności, często brak parawanów, a nawet jeśli są, trudno mówić o intymnej atmosferze porodu. W niektórych szpitalach zdarza się, że za pojedyncze sale porodowe wymagana jest dodatkowa opłata – to również jest niezgodne z prawem.

Poszanowanie godności powinno się odbywać poprzez okazywanie życzliwości. Opryskliwe odpowiadanie, obraźliwe komentarze lub nieuzasadnione zadawanie bólu jest nie do przyjęcia. Zdarza się kobiety skarżą się na zbyt małą dawkę znieczulenia miejscowego podczas szycia naciętego krocza. Oczywiście trzeba pamiętać, że łatwo te leki przedawkować, więc należy wraz z lekarzem porozmawiać o własnym odczuciu bólu.

Również po porodzie podczas obchodów pacjentka ma prawo do intymności. Przeprowadzanie badania przy innych pacjentkach, osobach odwiedzających jak również głośne komentarze związane z badaniem nie powinny mieć miejsca. Można poprosić o zbieranie wywiadu bez obecności innych pacjentek - nie wszyscy musza słuchać jak często mamy miesiączki i na co byłyśmy operowane. We wspólnych salach powinny być zasłony, a jeśli ich nie ma, lekarz powinien wywieźć pacjentkę do innej sali na badanie. Niestety i tu często brak parawanów. Zdarzają się też podczas obchodów podśmiewający się studenci towarzyszący lekarzom lub położnym podczas badania.

Prawo do wsparcia ze strony bliskich i do kontaktu z bliskimi

Masz prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej ze strony bliskiej osoby podczas porodu i w połogu (osobę bliską wybiera pacjentka!). Możesz rodzić w towarzystwie mamy, siostry, męża lub przyjaciółki. Odstępstwem od tej zasady są tylko zagrożenia epidemiologiczne i zagrożenie zdrowia pacjenta – w takich sytuacjach odmowa asysty bliskiej osoby powinna być odnotowana w dokumentacji medycznej. Wyganianie osoby bliskiej ze względu na wewnętrzne ustalenia szpitala są niezgodne z artykułem 34 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Poród rodzinny nie powinien wymagać dodatkowych opłat. Większość szpitali jednak takie opłaty pobiera.

Prawo do informacji

Lekarz i położna mają obowiązek informować nas o stanie naszego zdrowia i zdrowia dziecka na każdym etapie porodu, o podawanych lekach, przeprowadzanych kolejnych czynnościach podczas i porodzie. Powinni również poinformować o korzyściach i negatywach podejmowanych metod. Jeśli czegoś nie rozumiemy, możemy domagać się wyjaśnienia i doprecyzowania informacji. Pewnych informacji może udzielić tylko lekarz i do niego należą wszystkie decyzje np. o wykonaniu cięcia cesarskiego.

Prawo do wglądu w dokumentację medyczną

Szpital ma obowiązek na Twoją prośbę udostępnić dokumentację medyczną Tobie i osobie przez Ciebie upoważnionej w formie pisemnej. Natomiast nie ma obowiązku udostępniać jej Twojej rodzinie i przyjaciołom na ich prośbę. Informacja o tym, kto jest upoważniony do dostępu do dokumentacji musi znaleźć się w historii pacjentki i z jej podpisem.

Prawo do poufności

Masz prawo do zachowania w tajemnicy informacji dotyczących stanu Twojego zdrowia, badaniach oraz ich wynikach. To Ty decydujesz o tym, komu mają być przekazane poufne dane. Czasami zdarza się też, że nie chcemy, aby osoba przez nas upoważniona wiedziała o wszystkim. Konieczne jest poinformowanie lekarza, czego ma nie mówić.

Prawo do wybrania pozycji porodu

Zdarzają się sytuacje, że ze względów medycznych (np. ułożenie dziecka, zastosowanie dodatkowych narzędzi i działań medycznych w trakcie ciężkiego porodu) położna będzie wymagać od Ciebie ułożenia w konkretnej pozycji. Natomiast gdy poród naturalny przebiega prawidłowo masz prawo wybierać pozycje, w których Ci jest wygodnie w pierwszej i drugiej fazie porodu, a także chodzić po sali porodowej, jeśli sprawia Ci to ulgę. Już dawno minęły czasy przymusu „rodzenia w strzemionach”. W tej pozycji ciężko jest przeć i nie każdej kobiecie ona odpowiada. Podanie znieczulenia zewnątrzoponowego czasami zaburza motorykę i często zdarza się też, ze po ustąpieniu bólu pacjentka nie jest zainteresowana aktywnym porodem i pozostaje w łóżku, co niestety często kończy się nacięciem krocza. W pozycji leżącej przeczącej sile grawitacji bardzo ciężko urodzić bez nacinania.

Prawo do kontaktu z noworodkiem

Po porodzie masz prawo przebywać ze swoim nowonarodzonym maleństwem. Powinno być przystawione do piersi w pierwszych dwóch godzinach. Poproś położną, aby pokazała Ci jak przystawić dziecko do piersi. Położna również powinna Ci pokazać jak pielęgnować i przebierać maluszka. Modne jest ostatnio kangurowanie.
Zapytaj w szpitalu, w którym chcecie rodzić, jak wygląda pierwszy kontakt z noworodkiem.

Prawo do przechowywania rzeczy w depozycie

W szpitalu możesz poprosić o przechowanie wartościowych rzeczy w depozycie. Koszt przechowywania powinien ponosić szpital. Niestety nie wszystkie szpitale chcą przyjmować rzeczy pacjentek. Do porodu nie zabieraj więc ze sobą drogocennej biżuterii czy dużej ilości gotówki.

Gdzie złożyć skargę w przypadku złamania praw podczas porodu?

• Naczelna Rady Izby Lekarskiej
• Rzecznik Praw Pacjenta
• Dyrekcja szpitala
• Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych

Wzór pisma znajdziesz na stronie www.rodzicpoludzku.pl